rysunek, zielnik, rośliny, absynt, zioła

Bylica piołun, Artemisia absinthium, Полынь горькая. Rodzaj bylica, rodzina astrowate, rząd astrowce, okrytonasienne. To wieloletnia roślina zielna rozpowszechniona w Europie, północnej Afryce i Azji. W Polsce występuje powszechnie na przydrożach, nieużytkach, w pobliżu domów i na zboczach. Kwitnie od lipca do września, wiatropylna. Lubi miejsca suche i nasłonecznione.

Roślina ta ma bardzo gorzki smak. Od tego jest nazwa gatunkowa. Odmiany różnią się składem olejku eterycznego i zawartością goryczy.

Zastosowanie zielarskie

Surowcem jest ziele, zebrane w pierwszym roku wegetacji lub ze starszych roślin w okresie kwitnienia. Suszy się je w temperaturze poniżej 35 stopni. Pobudza ono wydzielanie soku żołądkowego, rozkurcza mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, pobudza przemianę materii i poprawia apetyt. Ma działanie żółciopędne i przeciwpasożytnicze. Stosuje się zewnętrznie na wszy, świerzbowce i owsiki. Skutkami ubocznymi mogą być zawroty głowy, agresja, drgawki i krwawienia maciczne. Pojawiają się przy długotrwałym stosowaniu.

Ze względu na wpływ na skurcze macicy piołun może zostać użyty do aborcji lub ułatwienia porodu, taka dwulicowa jędza (wróżka?) z tej rośliny. Przyda się też przy problemach z miesiączkowaniem. Roślina ta była nazywana zielem starej kobiety lub zielem panieńskim.

Ziele jest goryczowym surowcem aromatycznym. Substancjami aromatycznymi są laktony seskwiterpenowe: artabsyna, dimeryczna absyntyna, jej izomer anabsyntyna oraz 2 dalsze digwajanolidy. Przy destylacji z parą wodną przechodzą w dihydrochamazulen i chamazulen przez kwas chamazulenowy. Ponadto występują monocykliczne 10-członowe niegorzkie laktony seskwiterpenowe – pelanoidy: ketopelanolid a i b oraz hydroksypelanolid, arabsyna i artabina.

Olejek eteryczny jest zawarty w ilościach 0,2-0,6%. Głównym jego składnikiem jest tujol (do 70%) oraz keton (–)-tujon i (+)-izotujon, występują estry tujolu, chamazulen, felandren, bisabolen, kadinen i inne terpeny. Obecne są również w surowcu garbniki, flawon artemetyna, lignan C24H26O8 oraz 2-metylo-6-metyleno-10-p-toluidecen-2. Strasznie mi się ta nazwa podoba. Pojawia się też alkohol cukrowy, kwebrachitol.

Absynt

Z piołunu robi się absynt, alkohol wysokoprocentowy. Zalicza się go do wódek smakowych. Ma właściwości psychoaktywne i dawniej był opisywany jako silnie uzależniający, bardzo niebezpieczny narkotyk. Łączono go z morderstwami popełnianymi pod wpływem, mówiono o właściwościach halucynogennych. Pozakazywano go w Europie i USA do 1915, ale od lat dziewięćdziesiątych znów jest legalny. W Francji był w na przełomie wieków XIX i XX popularny. Było to powiązane z wysokimi cenami wina, bo winogrona atakował gatunek mszycy, filoksera winiec.

Absynt był też popularny wśród paryskiej bohemy i stąd romantyczne skojarzenia w kulturze masowej. Nazywano go zieloną wróżką ze względu na omamy, jakie mieli (lub twierdzili, że mieli) zażywający. Tujon może powodować halucynacje, a poza tym wśród innych niż piołun składników absyntu są zarówno takie pobudzające, jak i uspokajające. Mózg głupieje.

Prawdopodobnie absynt wieku dziewiętnastego był bardziej toksyczny niż ten produkowany dziś. Alkohole nie przechodziły żadnych kontrol jakości, więc mogły być zanieczyszczone. Dziś zaś nawet dopuszczalne stężenie tujonu jest określone.

Gdy uczyłam się o Degasie dowiedziałam się, że o ile różnie bywało podówczas z akceptowaniem picia alkoholu przez kobiety, o tyle absynt mogły pić. No i piły go za dużo.

Edgar Degas Absynt / L'Absinthe lub W kawiarni / Dans une café, olej na płótnie, 1876

Również Van Gogh utrwalił absynt.

Vincent van Gogh, Nature morte avec absinthe / Martwa natura z absyntem, olej na płótnie, 1887

Kultura

Piołun pojawia się kilka razy w biblii i zawsze oznacza gorycz. W Apokalipsie św. Jana, rozdział ósmy:

¹⁰ I trzeci anioł zatrąbił: i spadła z nieba wielka gwiazda, płonąca jak pochodnia, a spadła na trzecią część rzek i na źródła wód. ¹¹ A imię gwiazdy zowie się Piołun. I trzecia część wód stała się piołunem, i wielu ludzi pomarło od wód, bo stały się gorzkie.

To teraz ciekawa teoria spiskowa. Pamiętacie Czarnobyl? Pewnie nie wiecie, że miasto miało nazwę od pospolitej na tamtych terenach rośliny. Lud nazywał tę roślinę чорно́биль. I jest to bylica piołun.

Według tej teorii Jan Ewangelista zobaczył promieniotwórcze skażenie wody i nie umiał go opisać, bo przecież nie było w jego języku potrzebnych słów. Nikt nie uczył go o atomach i ich jądrach. A mity biorą się właśnie z próby wyjaśnienia czegoś trudnego w sposób zrozumiały. Przeczytasz o tym w Czy wiesz, jak powstają mity?

W celu opisania promieniotwórczości wybrał nazwę tego miasta, bo teraz możemy już odczytać, o co chodzi, a jemu współcześni zrozumieli, że mowa o czymś złym.

Piołun był również jedną z roślin używanych w zaklęciu dziewięciu ziół.

Według polskiej wikipedii piołun wzmiankowany jest już w papirusie Ebersa. Nie udało mi się znaleźć tego w tłumaczeniu tekstu papirusu (Ebers Papyrus). Jeśli ktoś to znalazł, to chętnie poprawię post. Znalazłam za to pracę ze stwierdzeniem, że już Sumerowie długo przed powstaniem tego papirusu korzystali z piołunu.

Źródła: