Ciężka muzyka cz.2

Sztuka jeszcze nigdy przed wiekiem XX nie zmieniała się tak szybko. Dzięki powstaniu nowych technik, środkom masowego przekazu, przemianom obyczajowym i globalizacji, muzyka przeszła szybką ewolucję.

O sztuce współczesnej trudno jest pisać. Wcześniej zawsze uczymy się jakichś cech danej epoki np. renesansu i idziemy dalej. Tutaj nie da się ani pójść dalej, ani po prostu wymienić cech charakterystycznych. Współistniejących nurtów jest wiele; utrudnia to opis, ale pozwala słuchaczom znaleźć coś dla siebie.

Poprzednią opowieść o ciężkiej muzyce znajdziesz tu: Ciężka muzyka cz.1.

Blues

Wszystko zaczyna się od bluesa. Po angielsku smutek, rozpacz. Muzyka powstała w końcu XIX wieku w społeczności Afroamerykanów z głębokiego południa. Blues to krytyczne podejście do np. nierówności społecznej i rasizmu, ale też realistyczne ujęcie stosunków damsko-męskich. Jego korzenie to gospel, pieśni pracy z okresu niewolnictwa i murzyński folklor. To twórczość szczera i bezpośrednia. Ponieważ Afroamerykanie mieszkali głównie na wsiach, tam powstawał blues. Potem jednak wielu z nich przeniosło się do miast i tak powstał blues miejski. 

Inną muzyką mającą wpływ na ciężkie brzmienia jest country. To coś w rodzaju amerykańskiego folku. Proste piosenki i ballady, nierzadko w rytmie walca.

Rhythm and blues był wersją bluesa powstałą w miastach, nieco żywszą. Była to wciąż muzyka Afroamerykanów, ale zauważono, że albumy z taką muzyką kupują biali nastolatkowie. Było to wtedy, gdy wciąż trwała segregacja rasowa. Zaczęto więc promować taką muzykę w radiu pod nową nazwą – rock and roll. Termin został zaczerpnięty z bluesa, gdzie był aluzją do aktu seksualnego; My Man Rocks Me (With One Steady Roll). Po raz pierwszy określono tak styl muzyczny w 1951 roku. Rock and roll leży u podstawy wszystkich stylów rockowych. Spójrzmy na to, jak USA odeszło od segregacji rasowej:

• 1943, Rosa Parks wstępuje do National Association for the Advancement of Colored People;
• 1948, koniec segregacji rasowej w armii za Trumana;
• sierpień 1955, morderstwo Emmetta Tilla;
• grudzień 1955, Rosa Parks odmawia przejścia na tył autobusu, zaczyna się bojkot;
• 24 września 1957, do Little Rock przybywają oddziały armii amerykańskiej, aby zapewnić w Central High School wykonanie ustawy zakazującej segregacji rasowej;
• 1957, z udziałem Martina Luthera Kinga powstaje Southern Christian Leadership Conference;
• 28 sierpnia 1963, Marsz na Waszyngton, King wygłasza przemówienie I Have a Dream;
• 15 września 1963, zamach terrorystyczny białych suprematystów, który zabił cztery czarne dziewczynki, Birmingham w Alabamie;
• lipiec 1964, Civil Rights Act;
• 1964, King laureatem pokojowej nagrody Nobla;
• 1965, zamach na Malcolma X;
• 1967, Thurgood Marshall został pierwszym czarnoskórym sędzią w Sądzie Najwyższym USA;
• 1968, Indian Civil Rights Act, zamach na Kinga;

Podejrzewam powiązanie politycznych i muzycznych wydarzeń w tym okresie. Muzyka musiała odzwierciedlać panujące nastroje. Przejrzyjcie Evolution of Equality, jeśli temat interesuje was bardziej.

Rock

We wczesnych latach sześćdziesiątych rock and roll zyskał popularność w Europie. Już w połowie tej dekady przestał istnieć w pierwotnej formie. Rozwinęły się nowe gatunki. W latach sześćdziesiątych pojawił się rock psychodeliczny. Przyczynił się on do powstania np. hard rocka, czy heavy metalu. Sam wywodząc się z rock and rolla i bluesa sięgał do wzorców wschodnich, był pod wpływem jazzu i muzyki elektronicznej. 

Niezwykłym był rok 1967. Pierwsze płyty wydali Jimi Hendrix, Grateful Dead i Pink Floyd. Beatlesi i Rolling Stones wydali przełomowe albumy. 

Rock psychodeliczny związany był z ruchem hippisowskim. Była to kontrkultura odrzucająca normy społeczne oparte na materializmie i rywalizacji. Kojarzycie zapewne ideologię, więcej napisałam w poście Jak zostałam hipiską? (Albo nie) Był pacyfizm i sprzeciw wobec wojny, zaczęła się rewolucja seksualna. W jej wyniku zmieniało się bardzo dużo:

• znoszono kary za kontakty homoseksualne;
• przyznawano kobietom pełnię praw wyborczych;
• legalne stały się konkubinaty, kobiety zamężne mogły pracować, w różnych krajach były odpowiednie zmiany w sprawach okołomałżeńskich;
• pozwolono na stosowanie środków antykoncepcyjnych;
• doszło w ogóle do emancypacji kobiet i mniejszości seksualnych.

Wielu ludzi nadal uważa za tragedię to, że państwa pogodziły się z faktem istnienia seksualności.

To, w jakim społeczeństwie żyjemy, jest w dużym stopniu skutkiem działalności hipisów i zmian, jakie zaszły w tamtych czasach. Zwłaszcza w sprawach relacji damsko-męskich, seksualności i płci, kultury masowej oraz sfery idei. Popduchowość również ma hipisowskie powiązania. Szukano nowych sposobów percepcji, co miało wpływ na użycie narkotyków i zainteresowanie mistycyzmem. Pojawiły się tendencje eskapistyczne.

Hard rock pojawił się na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Za pierwsze grupy hardrockowe uważa się The Who i The Kinks. Obie te grupy należą do tzw. brytyjskiej inwazji. Amerykański rock and roll zdobył w Wielkiej Brytanii dużą popularność, a tamtejsi twórcy dodali muzyce więcej żywiołowości. Klasyka gatunku to Led Zeppelin, The Rolling Stones, The Doors itd. W latach siedemdziesiątych pojawili się tacy wykonawcy jak Alice Cooper, Slade, AC/DC, Queen i Kiss. Szczyt popularności gatunku to lata osiemdziesiąte. Wtedy rozwinęły się coraz to nowe gatunki. 

Glam rock pojawia się w latach siedemdziesiątych, od razu bezwstydnie komercyjny. Glam rockowcy już nie atakowali establishmentu. Sami nim zostali.

Metal

Protoplastą heavy metalu był zespół Black Sabbath, zaś pierwszym twórcą heavy metalowym był zespół Judas Priest. Korzenie metalu sięgają więc wczesnych lat siedemdziesiątych. Brzmienia argesywne, szybkie to thrash metal zdominowany dawniej przez czwórkę Metallica, Anthrax, Megadeth, Slayer. Black metal swoją nazwę wziął od płyty i utworu Black Metal zespołu Venom. Również  Led Zeppelin było wpływowym zespołem. Na przełomie lat 70. i 80. popularność punk rocka zaczęła maleć, a heavy metal zaczął zyskiwać coraz większą popularność, tworząc subkulturę metalowców. Dzięki metalowcom, grupie silnej, zamkniętej i silnie zmaskulinizowanej  metal mógł zdeklasować inne gatunki muzyki. To właśnie on wyparł punk. Jednocześnie znacznie bardziej przeniknął do mainstreamu. 

Jak wspominałam, to subkultura męska; dokładniej metalowcy to głównie biali mężczyźni z klasy robotniczej. Metal prezentuje określone wzorce męskości, dość wojownicze. Dużo tu machismu, o czym też pisałam. Co z kobietami? Bardzo dziwny jest opis spraw genderowych w subkulturze. Pojawia się paradygmat święta-ladacznica po angielsku opisany znacznie lepiej, jako whore-goddess. Kobiety działają męsko i wyglądają kobieco.

Granica rock-metal jest nieco rozmyta, więc fani mogą kłócić się, który wykonawca pierwszy grał metal. Jak wiemy, metal dzieli się na mnóstwo podgatunków:

• blackgaze,
• black metal,
• death metal,
• death and roll,
• doom metal,
• drone metal,
• epic metal,
• folk metal,
• funeral doom,
• glam metal,
• groove metal,
• industrial metal,
• melodic death metal,
• neoklasyczny metal,
• nu metal,
• pagan metal,
• postmetal,
• power metal,
• progresywny metal,
• shouting screaming
• sludge metal,
• speed metal,
• symfoniczny metal,
• technical death metal
• thrash metal,
• viking metal,

Dla mnie djent jest najtrudniejszy w odbiorze. Do extreme metalu zaliczamy doom (wraz z funeral doom), black, death, thrash i shouting screaming. Te mniej ekstremalne gatunki tj. heavy i glam, przenikają momentami do muzyki nieciężkiej, zwykłej i grywanej w radiu.

Czy słyszeliście o heavymetalowym umlaucie? Twórcy muzyki dodają do nazw zespołów znaki diaktryczne, nie zmieniając wymowy (Motörhead, Blue Öyster Cult, Hüsker Dü). Ma się to kojarzyć z germańskim dziedzictwem, siłą, potęgą i wikingami. Prześmiewczo nazwano to röck döts. Nie wiem, jak by się to wszystko czytało, biorąc znaki pod uwagę.

Nie znajduję wielu dobrych opracowań historii metalu; jak wpisuję to hasło to mam historię zanieczyszczenia rzek metalami ciężkimi. Po przejrzeniu tematu na wiki widzę, że po prostu kolejni twórcy tworzyli i rozwijali tę muzykę, bez żadnych rewolucji społecznych.

Grunge

W połowie lat osiemdziesiątych – prekursorska grupa Green River powstaje w 1984 roku – pojawia się grunge, rodzaj rocka alternatywnego. Stał się on popularny w latach dziewięćdziesiątych, a wiele grup rozpadło się lub zawiesiło działalność pod koniec tej dekady. Nirvana zakończyła działalność po samobójstwie Kurta Cobaina 8 kwietnia 1984.

Grunge powstał w Seattle, gdyż te okolice miały duże problemy gospodarcze. Kalifornia przeżywała za to boom ekonomiczny. Interesujący nas region był odseparowany kulturowo i psychologicznie od reszty USA. Tamtejsze zespoły nie miały komercyjnych ambicji, bo nie pojawiali się w Seattle przedstawiciele firm fonograficznych. Przez izolację z lokalnej sceny punk rockowej ewoluowała muzyka nowa, inna niż wszystko. Tę muzykę tworzyło tzw. pokolenie X. Młodzi ludzie w piwnicach i garażach grywali coś zupełnie innego niż pop królujący na listach przebojów, dawali upust swej frustracji i zrezygnowaniu.

Zresztą, piwnice Seattle są bardzo charakterystyczne, gdyż ulice są tam na wysokości pierwszego piętra. To dlatego, że miasto leży na terenach bagiennych. Podobnie jest w Irkucku, ale tam jest tak przez wieczną zmarzlinę.

W 1988 zaproszono do Seattle dziennikarza muzycznego Everetta True. Brytyjczyka zachwyciła punkowa energia, szaleństwo na koncertach i etos wspólnoty, więc napisał o mieście i jego specyficznej muzyce entuzjastyczny artykuł. W dwa lata później Alice in Chains osiąga pierwszy komercyjny sukces. Dangerous króla popu Michaela Jacksona sprzedawało się gorzej od Nevermind Nirvany. Fala popularności grunge zmieniła Seattle, wielu mieszkańców było nią zmęczonych. Ciekawa informacja o Seattle, choć nieważna z punktu widzenia muzyki: w 1999 był tam szczyt WTO i głośne protesty antyglobalistów.

Kultura masowa wchłania grunge, flanelowe koszule trafiają na wybiegi. Zespoły grunge'owe kończą działalność, pojawia się post-grunge. Powieść Douglasa Couplanda Pokolenie X zostaje uznana za biblię grunge'u. Powstają pierwsze publikacje naukowe o zjawisku.

Punk omówię już w trzeciej części, bo o nim najbardziej się rozpisałam. Ten post i tak jest wystarczająco długi. Czy interesowałby was temat historii ciężkiej muzyki w Polsce?

Ciężka muzyka cz.1

Ciężka muzyka cz.3